Badanie RTG (rentgenowskie) należy do jednych z najpopularniejszych badań obrazowych jakie zna obecnie medycyna. Badanie przebiega szybko, bezboleśnie i mimo wynalezienia bardziej doskonałych obrazowych badań diagnostycznych takich jak tomograf komputerowy czy rezonans magnetyczny nadal prześwietlenie rentgenowskie jest często wykorzystywane przy diagnostyce wielu schorzeń. Od dawna wskazuje się również na szkodliwość częstego poddawania się tego rodzaju badaniu, a w gabinetach medycznych ostrzega się kobiety w ciąży przed promieniowaniem. Czasami jednak badanie RTG może dostarczyć ważnych, a nawet ratujących życie informacji o stanie zdrowia danej osoby. Czy promieniowanie rentgenowskie szkodzi prawidłowo rozwijającej się ciąży?

Lekarze jednoznacznie wskazują, że należy unikać wykonywania zdjęć RTG pacjentkom w ciąży. Wysoce prawdopodobne jest bowiem, iż duże dawki napromieniowania mogą (zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży), lecz nie muszą skutkować uszkodzeniem centralnego układu nerwowego, uszkodzeniem płodu, poronieniem, nieprawidłowościami w rozwoju, a także zwiększonym ryzykiem wystąpienia nowotworu (białaczki) u dzieci. Należy również podkreślić, że obecna technologia wykonywania zdjęć RTG doprowadziła do użycia dużo mniejszych dawek promieniowania niż miało to miejsce jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Spowodowało to znaczne zmniejszenie ryzyka związanego z wykonaniem prześwietlenia dla rozwijającego się płodu. 

Warto również podkreślić, że oddziaływanie promieniowania rentgenowskiego na płód zależy od kilku czynników, do których należą:

• okres ciąży,
• części ciała, na którą pada wiązka promieni RTG,
• rodzaju i jakości sprzętu wykorzystywanego w badaniach,
• ale przede wszystkim – od dawki zastosowanego promieniowania.

Z tego powodu decyzja o konieczności wykonania bądź rezygnacji ze zdjęcia RTG powinna być dobrze przedyskutowana z lekarzem ginekologiem prowadzącym ciążę z uwzględnieniem wszystkich powyżej wskazanych czynników, a także stanu zdrowia pacjentki i płodu. Jednocześnie podkreśla się, że ryzyko poronienia czy wad płodu spowodowanych działaniem promieniowania podczas wykonywania zdjęć jest bardzo niewielkie, lecz nigdy nie jest równe zeru. Obecnie eksperci są zdania, że bezpieczne dla płodu dawki promieniowania to 100mGy, a nawet 150mGy. Przykładowo dawki promieniowania, na jakie narażony jest płód podczas badań wykonywanych u przyszłej mamy to:

• badanie radiologiczne czaszki, zęba, klatki piersiowej, kręgosłupa piersiowego, tomografia komputerowa głowy i szyi: 0,001–0,01 mGy
• RTG brzucha, miednicy, biodra, tomografia komputerowa klatki piersiowej i wątroby: 0,1–1,0 mGy
• mammografia: 0,02 mGy
• badanie RTG kręgosłupa lędźwiowego, tomografia komputerowa kręgosłupa lędźwiowego, jamy brzusznej: 1–10 mGy
• tomografia komputerowa miednicy, miednicy i brzucha, miednicy i brzucha oraz klatki piersiowej: 10–50 mGy

Ryzyko związane z działaniem promieniowania rentgenowskiego na płód jest wciąż przedmiotem wielu badań, prowadzonych od kilkudziesięciu lat. Potencjalne uszkodzenia zarodka lub płodu spowodowane promieniowaniem podzielono na dwa typy:

• Pierwszy typ to uszkodzenia teratogenne- powodują nieprawidłowy rozwój płodu – mogą wystąpić wskutek narażenia na promieniowanie w pierwszych 12 tygodniach ciąży, czyli w trakcie organogenezy. Płód, który zaabsorbował duże dawki promieniowania, może się urodzić z licznymi wadami wrodzonymi, w tym z niedorozwojem umysłowym).
• Drugi typ to uszkodzenia kancerogenne, czyli wywołujące chorobę nowotworową. Zdaniem zajmujących się tym problemem badaczy ryzyko choroby nowotworowej u dziecka jest wyższe, gdy napromienienie nastąpi w pierwszym trymestrze ciąży.

Pamiętaj, aby przed każdą wizytą lekarską poinformować lekarza, że jesteś w ciąży. Decyzję o konieczność bądź nie wykonania badania rentgenowskiego zawsze dokładnie przeanalizuj z lekarzem prowadzącym ciążę.

Zapraszamy do skorzystania z konsultacji medycznej specjalisty w dziedzinie ginekologii onkologicznej, położnictwa i ginekologii oraz genetyki klinicznej. Dr n. med. Piotr Magnowski przyjmuje w gabinecie lekarskim w miejscowości Luboń oraz Tarnowo Podgórne. Na wizytę należy umówić się pod numerem 606-340-593.   

Informacje zawarte na blogu mają charakter informacyjny i nie stanowią porady medycznej oraz nie powinny zastępować konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.

Źródło: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników