Hipotrofia płodu, zwana również opóźnionym wzrostem płodu, jest stanem charakteryzującym się niewystarczającym przyrostem masy ciała płodu w okresie prenatalnym. Jest to często wynik niewystarczającego dostarczenia składników odżywczych do płodu przez łożysko lub inne czynniki mogące ograniczać rozwój płodu, takie jak palenie tytoniu przez matkę, nieprawidłowości w budowie łożyska, choroby matki, niedokrwistość czy zaburzenia krążenia płodowego.

Z kolei makrosomia płodu to stan, w którym płód rozwija się nadmiernie, osiągając masę ciała znacznie przekraczającą średnią dla danego okresu ciąży. Jest to zazwyczaj definiowane jako masa ciała płodu przekraczająca 4 kg w momencie urodzenia. Makrosomia może być wynikiem czynników genetycznych, nadmiernej akumulacji tkanki tłuszczowej, cukrzycy ciążowej u matki lub innych czynników wpływających na metabolizm glukozy i hormony wzrostu płodu.

Zarówno hipotrofia, jak i makrosomia płodu mogą prowadzić do poważnych powikłań zarówno podczas ciąży, jak i porodu, oraz wymagają ścisłego monitorowania oraz odpowiedniego zarządzania opieki zdrowotnej.

 W przypadku masy dziecka zbyt małej w stosunku do czasu trwania ciąży (SGA, small for gestational age) podstawowe znaczenie dla wyboru drogi porodu ma przyczyna hipotrofii. Mała masa dziecka nie stanowi wskazania do cięcia cesarskiego. Jeśli SGA wynika z przyczyn rodzinnych/genetycznych, ciążę należy traktować jak o przebiegu prawidłowym. W przypadku, gdy zaburzone wzrastanie płodu powodowane jest niewydolnością łożyska (przedwczesne starzenie się, krwiak, częściowe oddzielenie) lub niedostatecznym dopływem krwi do miejsca łożyskowego (nadciśnienie, choroby tkanki łącznej, trombofilia), decyzja o cięciu cesarskim powinna zostać podjęta już przy niewielkich oznakach niedotlenienia płodu. W wymienionych sytuacjach można podejrzewać, że mamy do czynienia z niedotlenieniem ostrym nakładającym się na przewlekłą niewydolność łożyska.

Z kolei nadmierne wzrastanie płodu rozpatrywane jest zazwyczaj w dwóch kategoriach:

• large for gestational age (LGA), gdy wartość szacowanej masy płodu przekracza 90 percentyl dla danego wieku ciążowego,
• makrosomia płodu, gdy przewidywana masa płodu przekracza w zależności od źródeł 4000 g lub 4500 g bez względu na wiek ciążowy.

W analizach retrospektywnych badań wskazano na zwiększone ryzyko powikłań porodowych oraz noworodkowych w przypadkach porodów dzieci ważących powyżej 4000g. Dodatkowe zagrożenie również dla zdrowia matki stwierdzano przy porodach noworodków o masie ciała ponad 4500g. Natomiast skokowy wzrost ryzyka powikłań, jak również zwiększoną umieralność okołoporodową notowano w przypadkach płodów, których masa urodzeniowa przekraczała 5000 g. Niestety, zarówno metody kliniczne jak i pomiary ultrasonograficzne cechują się niską czułością i swoistością w zakresie przewidywania makrosomii płodu. W badania wskazano zwiększone ryzyko powikłań w przypadkach makrosomii płodu — szczególnie w ciążach powikłanych cukrzycą. Zastosowanie elektywnego cięcia cesarskiego u ciężarnych z cukrzycą w przypadkach ultrasonograficznie szacowanej masy płodu powyżej 4250 g przyczyniło się do zmniejszenia częstości występowania m.in. dystocji barkowej w porównaniu z historycznymi danymi z okresu poprzedzającego interwencję. Nadmierna masa płodu jest jednym z czynników ryzyka pęknięcia macicy podczas porodu u ciężarnych po przebytym wcześniej cięciu cesarskim i w takich przypadkach należy również rozważyć ponowne cięcie cesarskie – wskazuje dr n. med. Piotr Magnowski specjalista w dziedzinie położnictwa i ginekologii, ginekologii onkologicznej oraz genetyki klinicznej.

Podsumowanie – według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników:

— Ograniczenie wzrastania wewnątrzmacicznego płodu (IUGR, Intrauterine Growth Restriction) w przypadkach objawów niewydolności łożyska szczególnie w ciążach niedonoszonych stanowi wskazanie do zakończenia ciąży cięciem cesarskim. Termin cięcia cesarskiego powinien być uzależniony od wieku ciążowego i stopnia nasilenia nieprawidłowości.

— Hipotrofia płodu bez objawów niewydolności łożyska nie stanowi wskazania do cięcia cesarskiego

— Jeśli przewidywana masa płodu wynosi lub przekracza 4250 g u ciężarnych z cukrzycą, stanowi to wskazanie do ukończenia porodu cięciem cesarskim

— Jeśli przewidywana masa płodu wynosi lub przekracza 4500 g, stanowi to wskazanie do ukończenia porodu drogą cięcia cesarskiego

— W przypadku obecności na macicy blizny po uprzednim cięciu cesarskim, jeśli przewidywana masa płodu wynosi lub przekracza 4000 g, należy ukończyć ciążę ponownym cięciem cesarskim

— W przypadku wystąpienia dystocji barkowej podczas poprzedniego porodu należy rozważyć ukończenie obecnej ciąży cięciem cesarskim, jeżeli szacowana masa płodu jest porównywalna lub wyższa.

Zapraszamy do skorzystania z konsultacji medycznej w gabinecie lekarskim w miejscowości Luboń oraz Tarnowo Podgórne. Na wizytę należy umówić się pod numerem 606-340-593.   

Informacje zawarte na blogu mają charakter informacyjny i nie stanowią porady medycznej oraz nie powinny zastępować konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.

Źródło: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników