Jednym z obowiązkowych badań laboratoryjnych wykonywanych w ciąży w pierwszym trymestrze jest badanie poziomu hormonu TSH. W przypadku wystąpienia wyniku nieprawidłowego świadczącego o niedoborze hormonu tyreotropowego, wówczas lekarz ginekolog stwierdza niedoczynność tarczycy. Czym jest niedoczynność tarczycy oraz dlaczego jest niebezpieczna zarówno dla mamy jak i dla rozwijającego się płodu?

Niedoczynność tarczycy należy do powikłań występujących w trakcie ciąży. Niedoczynność tarczycy określana jest jako stężenie TSH powyżej górnej granicy wartości referencyjnych specyficznych dla ciąży. Diagnozowana jest na podstawie wyniku stężenia hormonu TSH, a w szczegółowej diagnostyce także hormonów FT3 i FT4. Z tego powodu wykonanie tego badania zalecane jest każdej kobiecie planującej w niedalekiej przyszłości zajście w ciążę.

Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego z 2021 r. prawidłowe wartości referencyjne dla stężenia TSH w okresie ciąży są następujące:

• TSH [mIU/l] I trymestr: 0,009–3,18 II trymestr: 0,05–3,44 III trymestr: 0,11–3,53
• FT3 [pmol/l] I trymestr: 3,63–6,55 II trymestr: 3,29–5,45 III trymestr: 3,1–5,37
• FT4 [pmol/l] I trymestr: 11,99–21,89 II trymestr: 10,46–16,67 III trymestr: 8,96–17,23

W fizjologicznej ciąży dochodzi do istotnych zmian w zakresie gospodarki jodem oraz produkcji i metabolizmu hormonów tarczycy, które znajdują swoje odzwierciedlenie w obserwowanych, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży, wynikach oznaczeń TSH i wolnych hormonów tarczycy (FT3 i FT4). Już we wczesnej ciąży następuje gwałtowne zwiększenie stężenia estrogenów, co pociąga za sobą 2–3-krotny wzrost stężenia globuliny wiążącej tyroksynę.

Leczenie niedoczynności tarczycy polega w głównej mierze na suplementacji hormonów tarczycy w postaci lewotyroksyny. Istotne jest również przyjmowanie odpowiednich dawek jodu, zgodnie z zaleceniami lekarza. Funkcja jodu w ludzkim organizmie jest bowiem związana głównie z prawidłowym funkcjonowaniem tarczycy. Zapewnienie odpowiedniego spożycia jodu przez kobietę ciężarną jest kluczowe dla prawidłowego rozwoju płodu, zwłaszcza jego ośrodkowego układu nerwowego. Dzienne zapotrzebowanie na jod kobiety ciężarnej lub karmiącej piersią zostało określone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO, World Health Organization) na poziomie 250 µg. Spożycie jodu nie powinno przekraczać 500 µg/dobę. Niestety stosowany w Polsce model profilaktyki jodowej oparty na jodowaniu soli wykorzystywanej w gospodarstwach domowych nie zapewnia odpowiedniego zaopatrzenia w jod kobiet ciężarnych i karmiących piersią, stąd konieczne jest stosowanie suplementów zawierających ten mikroelement.

Następstwa jawnej i nieleczonej niedoczynności tarczycy w ciąży są dobrze znane i dotyczą nieprawidłowego rozwoju układu nerwowego u potomstwa, podwyższonego ryzyka utraty płodu, przedwczesnego porodu, małej masy urodzeniowej, nadciśnienia tętniczego ujawniającego się w ciąży, stanu przedrzucawkowego czy krwotoku poporodowego. Subkliniczna niedoczynność tarczycy w ciąży również wiąże się z podwyższonym ryzykiem pewnych niekorzystnych zdarzeń, które są odnotowywane już powyżej progu TSH 2,5 mIU/l.

U większości pacjentek leczonych L-tyroksyną z powodu niedoczynności tarczycy istnieje konieczność zwiększenia dawki substytucyjnej L-tyroksyny po uzyskaniu koncepcji. Lekarz prowadzący jest zobowiązany poinformować o tym pacjentkę już w okresie planowania ciąży. Zaleca się, aby w przypadku podejrzenia, a tym bardziej potwierdzenia ciąży, pacjentki zwiększyły dawkę przyjmowanej L-tyroksyny o 20–30% i natychmiast poinformowały lekarza prowadzącego w celu zaplanowania dalszego monitorowania. Jednocześnie należy oznaczyć stężenie TSH w celu zweryfikowania, czy dawka L-tyroksyny została zwiększona w wystarczającym stopniu – wskazuje dr n. med. Piotr Magnowski specjalista w dziedzinie położnictwa i ginekologii, ginekologii onkologicznej oraz genetyki klinicznej.

Zapraszamy do skorzystania z konsultacji medycznej w gabinecie lekarskim w miejscowości Luboń oraz Tarnowo Podgórne. Należy umówić się na wizytę pod numerem 606-340-593.

Informacje zawarte na blogu mają charakter informacyjny i nie stanowią porady medycznej oraz nie powinny zastępować konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.

Źródło: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników